Torbeşler kimlik savaşında

Šerif Ajradinoski Azerbeycan Bakü Üniversitesinde Torbeşleri akademik bir sempezyumda Tanıttı. Pomaklar ve Torbeşler aynı ulusmu ? Kökleri , tarihleri nedir ?

Torbeşler Türkiyede  (Türkbaş), Arnavutluk , Kosova,da  Gorani  Goranci, Bulgaristan ile diger Avrupa ülkelerinde Pomak adıyla bilinen, slav kökenli olup Osmanlı - Rus Savaşında devletlerini kaybetmis, devletsiz , statüsüz  bir ulustur ..

Torbeşler, günümüzde çoğunlukla Jirovnitsa, Reka, Jupa, Golo Birdo, Debre, Ustruga Kırçova, Kalkandelen, Köprülü, Üsküp’ün kuzeydoğusu ve Pirlepe bölgelerinde yaşıyor. Özellikle, dağlık bölgelerde yaşamaları ve dağınık vaziyette bulunmaları, birçok sorunu beraberinde getiriyor.

Nüfusu hakkında çok çeşitli rakamlar var. Sayılarını 120-150 bin civarında gösteren de var, 30 bin olarak gösteren de (genelin kabulü 50 bin civarı)

Torbeşleri şu iki unsur ile tanımlamak mümkündür: Anadil olarak Pomakça konuşma ve Müslüman olma. Torbeşler Bogomil  âdetlerini koruyan tarih belleği olan özel bir halktır. Milliyetlerine göre tarihçiler, Torbeş kimliğini kendilerine göre tanımlamakta, asimile ederek yok etme çabası içindedirler. Torbeşlerin çoğu, yaşanan ekonomik problemlerin sonucu İslam ülkelerine degilde Avrupa ülkelerine göç etmektedir ve gittikçe sonları gelmektedir.

       Kimdir Torbeşler

Bulgar akademisyen Jordan Ivanov, 1917’de ‘Makedonya’da Bulgarlar’ adlı yapıtını yayınladı. Yapıtta, Gora’da ki tüm Müslümanları Torbeş ya da Pomaklar olarak adlandırmıştır. Torbeş ismi ‘torba’ kelimesinden geliyor…(Bulgarca Bogomili sözüne denk geliyor…)Bu en son Bogomil olan ve İslami seçen Pomaklar için kullanılmış. Bogomiler’in geleneğinde Bogomil keşişleri  sırtlarına torba alırlarmış.

Yazar Ali Dikici’nin bir başka değindiği noktada birbirine çok karıştırılan Pomak ve Torbeş kelimelerinin anlamlarının açıklanmasında Pomak kelimesinin kökeninin Slavcada, Torbeş kelimesinin anlamının ise Türkçede aranmasının şaşırtıcı olduğunu söylüyor. Yıllarca Torbeşler de tıpkı Pomaklar gibi kendilerini ifade etmekte ve tanıtmakta zorlanmışlardır. Aslında Pomaklara göre daha şanslı bir millet olduklarını söyleyebiliriz. Cünkü Pomaklar tarih ve kimlik hafızalarını unutmak isteyen kendi kendini asimile eden teslimiyetçi bir yapı içindeler.  Torbeşler için  en azından nereden geldikleri hakkında bir fikir sahibi olabiliyoruz. Torbesler onurlarına , kimliklerine , tarihlerine daha fazla düşkünler. Yazar Ali Dikici.

19.yüzyıla kadar Osmanlı  kaynaklarına baktığımızda en son Devşirilen ( Müslüman olan )  Slav halkların düzenli kayıtları tutulmakta  Pomaklar ve Torbeşler için aynı toplum gibi bahsedilmektedir. Zaten Osmanlı’dan beri  Pomakların ve Torbeşlerin sayımı sürekli yapılsada ve nedense kesin bir sayıya ulaşılamamıştır. Örneğin; Makedonya’da yaşayan Torbeşlerin sayıları kaynağa ve yıllara göre farklılık göstermektedir. 1889 yılında yaklaşık 144.051, 1900 yılında 148.800 ve 1918 yılında 150.030  Torbeş yaşamaktadır. Bu dönemde Pomak ve Torbeş unsurları arasında keskin bir kimlik ayrımı yapılmadığından bu nüfus içerisinde her iki etnik unsurun bulunması mümkündür…Ayrıca Türkiye’ye göç eden Torbeşlerin kendileri ile ilgili farklı kimlik tanımlamalarında bulunmaları kendilerini  Arnavut olarak göstermeleri sayılarının tespit edilmesini daha da zorlaştırmıştır.  

Bizi  Facede sosyal Medyada Takip edin.Pomaklar hakkında her şeyden an itibari ile  Haberiniz olsun . TIKLAYIN KATILIN Pomak bülteni Haber Portalı

Haber icin yaralanilan KAYNAKLAR: Dr.Ali Dikici (Makedonya’da Torbeşler) Kossovo: viaggio tra i Gorani (Gorani’ye doğru yolculuğum) adlı makalesinden / (02.08.2004 Da Sofia, scrive(yazan) Tanya Mangalakova ’nın makalesinden alıntılar, yazar Reyhan Cömert tarafından çevrilmişti  / *L’accademico bulgaro Jordan Ivanov pubblicò nel 1917 “Bulgari in Macedonia”. Egli chiamò i gorani convertiti all’Islam ‘Torbeshi’, Pomaks.

Yararlanilan İnternet siteleri ve diğer kaynaklar: Rostuşe’ye bağlı bazı köyler şunlardır: Skudrinye, Yançe, Adzievci, Velebrdo, Bituşe, Trebişte, Zirovnica, Vrbyani,  Lazaropole, Gari, Osoy, Tresonçe, Galiçnik, Mogorçe, Viduşe. / Bakınız: Dragan Taşkovski, Bogomilskoto Dvijenye, Naşa Kniga Skopje (Üsküp) 1970, s.147-148 / Yaşar Kalafat, Makedonya Türkleri Arasında Yaşayan Halk İnanışları, İstanbul 1994 s.