25 Şubat 2017 yılında İstanbul’da Perpa Ticaret Merkezinde İstanbul Pomak Derneği ve Prepa Ticaret Merkezi yardımıyla “Pomak Gözyaşları” filmi galası gerçekleşti. Galaya, bir çok İstanbul’da yaşayan Pomaklar, gazeteciler, televizyoncular ve Bulgaristan’dan gelen misafirler geldiler. Film, Pomakların göçleri anlatılır. Bulgaristan’dan Türkiye’ye Pomaklar’ın göçleri Doksanüç harbinde başlayıp XX’nci yüzyılın sonuna kadar devam etmektedir. Bu demografik değişme neticesinde bugün Pomaklar’ın büyük çoğunluğu Türkiye’de yaşamaktadır. Bu süreçinin amaçları, boyutları ve cebri oluşundan dolayı etnik temizleme olarak tarif edilebilmektedir. Balkanlar’dan Anadolu’ya Pomaklar’ın kovulması, 1877-1878’deki Osmanlı-Rus ve 1912-1913’teki Balkan savaşları zamanında en kitlesel şekilden geçmektedir. Fakat barış dönemlerinde de çok
yoğundur. 1893 yılının sonlarında bir grup Pomak Rodop dağlarının kalbinde bulunan doğum köyü Orehovo’yu terketmektedir. Çan şehri çevresindeki İlyas ağanın çiftliğine yerleşmektedir. Böylece İlyasağaçiftliği köyü doğdu. Bu göçün en kapsamlı belgelenmiş örneklerinden biridir. Buna ait bir çok istatistik ve arşiv kaynakları var. Aynı zamanda Orehovo’da öğretmen olarak çalışmış olan ünlü Bulgar tarihçi ve yazar Stoü Şişkov bu göcü “Pomak gözyaşları” adlı hikayesinde betimlemektedir. Bu hikayeye istinaden “Pomak gözyaşları” filmi, Orehovo Pomakları neden göç etmekte, şimdiki İlyasağaçiftliği köyü nasıl görünmekte, sakinleri nasıl yaşamakta, anadilini ve kültürünü korumakta mıdır ve diğer soruların cevaplamaktadır. “Pomak gözyaşları” ilk Pomak filmi olduğu söylenebilir. Film,
2015 yılında Türkiye’de Çan şehri, Çalköy ve İlyasağaçiftliği köyü, Bulgaristan’da Orehovo köyü ve Sofya “Kiril ve Metodii” Milli Kütüphanesinde çekilmiştir. Filmde Türkiye ve Bulgaristan’dan Pomak şarkıları kullanılmıştır. Filmin ekibi: Yapımcı – Doreid Al Hafid, Georgi Zelengora; Senaryo – Georgi Zelengora; Kameraman – Doreid Al Hafid; Montaj – Adi M. Çobanov; Bulgarca ve
Pomakçadan tercume – Kadriye Cesur; Katılımcılar: Bayram Erat, Pomak Dernekleri Federasyonu başkanı; Pavlina Petkova, Orehovo köyü muhtarı; Abdurrahman Kuzu, Çan belediye başkanı; Selai Özdemir, İlyasağaçiftliği köyü muhtarı; Muzafer Yalçın, İlyasağaçiftliği köyü; Salih Doğan (Meşhur Çapa), Çalköy; Mediha Zaimova, Rodoplar’da Dostluk ve Kültür Paylaşımı Derneği başkanı ve başka.
